Kto i kogo może pozwać w trybie pozwu zbiorowego

Pozwy zbiorowe są bardzo popularne w wielu krajach. Dzięki takiej możliwości poszkodowane osoby razem starają się walczyć o swoje prawa i należne im odszkodowania.

Art 1. 2. Ustawa ma zastosowanie w sprawach o roszczenia o ochronę konsumentów, z tytułu odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny oraz z tytułu czynów niedozwolonych, z wyjątkiem roszczeń o ochronę dóbr osobistych.

Jak wynika z przytoczonego fragmentu ustawy o pozwach zbiorowych, ma ona zastosowanie między innymi w sprawach o roszczenia z tytułu odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny.
Należy tutaj nadmienić, że na producentach ciąży odpowiedzialność spowodowana przez wady produktu, za szkody spowodowane na osobie oraz mieniu. Do szkód na osobie zalicza się spowodowanie obrażenia ciała, kalectwa, wywołanie choroby, itp...
Zgodnie z prawem odpowiedzialność za wady produktu ponosi nie tylko producent, lecz również importerzy, sprzedawcy, dystrybutorzy, wszyscy ci którzy uczestniczą w obrocie tym produktem. W jakimś stopniu służy to ochronie konsumentów którzy są niestety ale najsłabszym uczestnikiem obrotu.

W Europie odpowiedzialność za produkt niebezpieczny uregulowano Dyrektywą 374/85/EWG (jeszcze EWG), wprowadzając surowe zasady odpowiedzialności za produkt niebezpieczny. Zgodnie z tą Dyrektywą, osoba poszkodowana ma jedynie obowiązek wykazać szkodę oraz udowodnić, że szkoda ma związek przyczynowy z produktem i jego wadą. Nie musi natomiast wykazywać, że to producent ponosi winę za wadę produktu.

W Polsce odpowiedzialność za produkt niebezpieczny została uregulowana w kodesie cywilnym w 2000 r. i jest oparta właśnie na Dyrektywie 374/85/EWG.

Statystyki nie są niestety optymistyczne, ilość zawiadomień o produktach niebezpiecznych zgłaszanych przez Polskę od 2004 r. systematycznie wzrasta. Obrazują to statystyki Europejskiego Systemu Ostrzegania o Produktach Niebezpiecznych - RAPEX.
Zgłoszenia dotyczą w pierwszej kolejności zabawek (ok. 30%), urządzeń elektrycznych (ok. 10%), samochodów (ok. 10%), ubrań (ok. 9%), artykułów dziecięcych (ok. 6%). Większość z tych produktów pochodziła z Chin.

W naszym państwie możliwość wnoszenia pozwów zbiorowych pojawiła się bardzo niedawno. Do tej pory osoby pokrzywdzone mogły jedynie na własną rękę walczyć z nieuczciwymi deweloperami, producentami czy też bankami. Na szczęście polski rząd przyjął uchwałę, która pozwala na wspólne wstąpienie na drogę prawną przez osoby poszkodowane.

Nie wszyscy sobie zdają sprawę, ale właśnie pozwy zbiorowe są bardzo potężną bronią przeciw nieuczciwym firmom. Oczywiście takie zażalenia muszą spełniać odpowiednie warunki, aby zostały rozpatrzone przez sąd. Prawo jednoznacznie określa jakie kroki powinniśmy podjąć, aby nasz pozew został przyjęty do rozpatrzenia. Warto się z tym zapoznać nim zgłosimy się do sądu.

Pozwy zbiorowe najbardziej popularne są w Stanach Zjednoczonych, tam dzięki nim konsumenci wygrywają wiele spraw, które mogły by się wydawać nie do wygrania. Najbardziej znanym przykładem, o którym głośno było również w naszym kraju był pozew zbiorowy grupy mieszkańców USA, którzy oskarżyli jeden z największych na świecie koncernów tytoniowych, o to że niezbyt wyraźnie ostrzegał on palaczy papierosów i cygar o szkodliwości palenia. Pozew ten z góry był skazywany na porażkę, ale wbrew oczekiwaniom i zapowiedziom zakończył się sukcesem, a palacze dostali olbrzymie odszkodowania.

Pozew zbiorowy tak naprawdę można złożyć praktycznie przeciwko każdemu. Dotyczy to zarówno osób prywatnych, jak również firm czy też przedsiębiorstw. W naszym kraju do jego złożenia potrzeba minimum dziesięciu osób. Muszą one czuć się pokrzywdzone przez tą samą firmę czy też osobę. Z pozwów zbiorowych już zaczynają korzystać na przykład pracownicy dużych sieci handlowych, którzy czują się wykorzystywani przez swojego pracodawcę. Z pewnością, to, że razem złożą pozew może im jedynie pomóc. Jednak zgodnie z prawem pozew zbiorowy nie musi być kierowany przeciwko firmie czy instytucji.

Równie dobrze możemy go skierować przeciwko osobie prywatnej. Wystarczy, że zbierze się na przykład dziesięć osób z jednego bloku czy osiedla i mogą oni złożyć pozew zbiorowy przeciwko swojemu sąsiadowi, który nie przestrzega zasad ciszy nocnej bądź też nagannie się zachowuje w stosunku do innych osób.

Patrząc jednak na inne kraje u nas raczej także takie pozwy będą należały do rzadkości. Sądy będą raczej się zmagały z pozwami zbiorowymi złożonymi przeciw nieuczciwym pracodawcom, spółdzielniom mieszkaniowym, producentom obuwia czy odzieży lub bankom, gdyż właśnie tego typu pozwy zdarzają się najczęściej na całym świecie.

Prawo daje bardzo duże możliwości, jeśli chodzi o pozwy zbiorowe. Jest to bardzo ważne, gdyż dzięki temu wszyscy obywatele będą traktowani jednakowo. Nie mniej jednak "era pozwów zbiorowych" w naszym kraju dopiero się rozpoczyna. Ludzie dopiero nabierają zaufania i przekonania do tej formy dochodzenia zadośćuczynienia. Z pewnością można stwierdzić, że pojawienie się pozwów zbiorowych w naszym kraju to duży krok naprzód. Zyskają na nich obywatele, ale również same sądy, które do tej pory musiały każdy pozew rozpatrywać indywidualnie. Osoby pokrzywdzone także na tym zyskają: nie tylko czas, ale i pieniądze, gdyż koszty takiego procesu będą mniejsze niż w przypadku pozwów indywidualnych.

Pozwy zbiorowe są bardzo ważną bronią, jednak trzeba pamiętać, że z całą pewnością nie należy ich nadużywać. Niestety w wielu krajach są one wykorzystywane jedynie do "wyciągnięcia" odszkodowań, co w dodatku dzieje się praktycznie zupełnie bezpodstawnie. Wtedy już nie ma to żadnego związku ze sprawiedliwością, a jedynie ze sposobem na dorobienie się pieniędzy.

Przykład pozwu zbiorowego przeciwko olbrzymiemu koncernowi tytoniowemu pokazał, że rozstrzygnięcie takich spraw wcale nie musi być takie, jak nam się wydaje, sąd może wydać orzeczenie inne niż wszyscy oczekują, dlatego jeżeli czujemy się pokrzywdzeni, to nie bójmy się wystąpić na drogę sądową. Jeśli rzeczowo przedstawimy swoje argumenty, to z pewnością na tym nie stracimy.